Saat severler olarak yeni bir saat alırken birçok farklı özelliği göz önünde bulunduruyoruz. Marka, fiyat, model, saatin tarihi, kullanım amacı… ve tabi ki üretildiği materyal! Bugün saatçilikte sıklıkla kullanılan paslanmaz çeliği ve karşımıza daha ender çıkan titanyumu karşılaştıralım istedim. Acaba hangisi daha iyi? Bu sorunun cevabını verebilmek için iki metali 8 farklı alanda inceleyeceğiz.
Tissot Teletemeter 1938- Çelik
1.Ağırlık
Titanyum, çeliğe göre daha düşük yoğunluğa sahip bir metal olduğu için aynı hacimdeki iki metali kıyasladığımızda titanyumun ortalama %40 daha hafif olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle titanyum, ağırlık faktörünün çok önemli olduğu uzay endüstrisinde, spor arabalarda, yarış bisikletlerinde sıklıkla kullanılmakta. Saatçilikte kullanıldığında ise daha hafif saatlerin üretilmesine olanak sağlıyor. Bu durum da özellikle saatinizi spor yaparken kullanıyorsanız size ekstra bir konfor sağlayabileceği görüşündeyim. Ancak “Ben saatimin bilekte kendisini belli etmesini” diyorsanız tercihinizi çelikten yana kullanabilirsiniz. Dolayısıyla ağırlık konusunda hangisinin daha iyi olduğunun biraz subjektif olduğuna inanıyorum. Şimdi ikinci kısmımızdan devam edelim…
Sinn T50-Titanyum
2.Üretim Zorluğu
Bu noktada önce elastiklikten bahsedelim. Elastiklik, maddenin şekli değiştirildiğinde ilk/doğal haline geri dönebilme yeteneği olarak tanımlayabiliriz. Titanyumun elastiklik katsayısı çelikten yüksek olduğu için fabrikada işlenilip(örnek: saat kasası yapılırken) şekli değiştirilmeye çalışılan titanyum, ilk-doğal haline dönmeye çok meyilli. Bu nedenle titanyuma şekil verebilmek için daha özel makineler gerekiyor ve daha yüksek enerji harcanıyor. Bu durum da maliyeti arttırıyor. Titanyum saatlerin fiyatlarının çoğu zaman çelik modellere göre daha yüksek olmasının ana sebebi de bu. Titanyumunun yüsek işçilik gereken üretim sürecinden dolayı çeliğe göre daha premium bir tercih olduğunu düşünüyorum.
Grand Seiko SBGA407-Çelik
3.Isı Geçirgenliği
Isı geçirgenliği bir maddenin ısı transferine ne kadar yatkın olduğunun ölçümüdür. Titanyum çelikten daha düşük bir ısı geçirgenliğine sahip olduğu için temas ettiği yüzey ile daha zor ısı alışverişi yapar. Peki bunun saatçilik ile nasıl bir bağlantısı var? Sabah uyandığınızda çelik saatinizi taktığınızda uyku açıcı bir soğukluğu olduğunu fark ettiniz mi? Bunun sebebi, teninize değen çeliğin yüksek ısı geçirgenliği nedeniyle ısıyı teninizden daha hızlı bir şekilde kendisine çekmesi. Dolayısıyla bileğimizden ısı çektiği için çeliği “soğuk” olarak hissediyoruz. Bahsettiğim gibi titanyumun ısı geçirgenliği çeliğe göre düşük olduğu için bu soğukluk hissi saati taktığınızda oluşmuyor. Bu anlamda titanyumun sıcak bir karaktere sahip olduğu kanısına varabilir miyiz acaba…
Hamilton Khaki Field Titanyum
(Fotoğraf Kaynağı: www.windupwatchshop.com)
4.Görünüş
Gelelim biraz estetiğe. Çelik, içerisinde bulunan kromdan ötürü biraz daha parlak bir görünüme sahip. Titanyum ise daha koyu gri tonlarında bir metal. Biraz subjektif bir durum olsa da bu koyu-metal görünümünden dolayı titanyum daha az gösterişli ve spor buluyorum.
Sinn 556 I – Çelik
5.Alerjik Reaksiyon
Bir metal neden alerji yapar? Bunun ana sebebi metalin içerisinde “nikel”in bulunmasıdır. Çelik, içerisinde nikel bulundurduğu için bazı insanlarda alerjik reaksiyonlar yapabilmekte. Öte yandan titanyum alaşımlar nikel barındırmadığı için alerji yapmaz, hipoalerjeniktir.. Bu nedenle nikele duyarlı bir cilde sahip olan kişilerin titanyum saatleri tercih etmesi daha mantıklı olabilir.
Grand Seiko Snowflake – Titanyum
(Fotoğraf Kaynağı: www.hodinkee.com)
6.Sağlamlık
Sağlamlık derken yüksek basınç ve streste “kırılmazlık”tan bahsediyoruz. Titanyumun çelikten daha sağlam olduğu çokça söylenilen ancak doğru olmayan bir görüştür. İki metal de çok yakın sağlamlık (kırılmazlık) değerlerine sahip olup, titanyumun çelikten daha üstün olduğu konu; sağlamlık/ağırlık oranıdır. Yani ikisinin de sağlamlığı aynı, ancak titanyum daha hafif olduğu için sağlamlık/ağırlık oranı çok yüksektir. Bu nedenle titanyum, hem sağlamlığın hem hafifliğin ön planda olduğu uzay endüstrisinde, biomedikal alanlarda, profesyonel spor ekipmanlarında sıklıkla kullanılmakta. Saatler konusunda ise iki metal de eşit sağlamlık düzeylerine sahip oldukları için, konu gene ağırlığa dönüyor. Hafif saatlerden mi hoşlanırsınız yoksa ağır saatlerden mi?
Seiko Prospex King Turtle -Çelik
(Fotoğraf Kaynağı: www.theseikoguy.com)
7.Korozyona Dayanıklılık
Korozyon tam olarak nedir? Maddelerin(özellikle metallerin) bulundukları ortam ile girdikleri reaksiyonlar neticesinde yapısında meydana gelen istenmeyen değişiklikler korozyon olarak nitelendirilir. Paslanmaz çelik, korozyona dayanıklı olarak bilinse de tuzlu su ve keskin asitler karşısında korozyona uğrayabilmekte. Titanyumun ise çok farklı bir özelliği var;
Titanyumun, oksijenle teması sonucunda yüzeyinde titanyum-oksit adında bir tabaka oluşuyor ve bu tabaka korozyona karşı bir koruyucu katman görevi görevi görüyor. Bu nedenle titanyum korozyona karşı çelikten daha dayanıklı. Dolayısıyla bir sonraki dalış saatinizi alırken titanyum saatleri göz önünde bulundurmanızı öneririm.
Sinn EZM 13-Çelik
8.Çizilmelere Karşı Dayanıklılık
Bir maddenin çizilmelere karşı dayanıklılığı nasıl belirlenir? Cevap: “Yüzey Sertliği”. Ancak bu kavram sağlamlık ile tamamen farklı bir konu. Sağlamlık, maddenin “kırılmazlığını” belirlerken, yüzey sertliği ise maddenin kolay çizilip çizilemeyeceğini belirliyor. Yüzey sertliğinin birimi ise Vickers. Yani yüksek Vickers değerine sahip olan maddelerin daha yüksek çizilmezlik özelliği var. Aşağıdaki tabloda saatçilikte kullanılan farklı titanyum seviyeleri(1-5) ve iki farklı çelik tipinin Vickers değerlerini görüyoruz.
Şimdi bu tabloyu incelediğimizde hemen büyükten küçüğe bir sıralama yaparak hangisinin çizilmelere karşı daha dayanıklı olduğunun cevabını vermek istiyoruz ama burda istisnai bir durum var. Yukarıda bahsettiğim gibi titanyumun yüzeyindeki tabaka(titanyum-oksit) işleri biraz bozuyor. Bu tabaka titanyuma, korozyona karşı dayanıklılık sağlarken ince bir tabaka olmasından ötürü kolayca çizilebiliyor. Dolayısıyla titanyumun sertlik derecesi yüksek olsa bile bu tabaka dolayısıyla çizilmelere karşı çeliğe daha dayanıksız hale geliyor.
Peki çelik mi daha iyi yoksa titanyum mu? Bu sorunun cevabının hem objektif hem subjektif tarafının olduğunu düşünüyorum. Öncelikle, “Titanyumun daha hafif olması onu daha iyi yapar mı?” sorusunun cevabının kişisel bir tercih olacağı kanaatindeyim. Hafif saatlerden hoşlanan biri için bu sorunun cevabı “evet”, ağır saatlerden hoşlanan biri için “hayır” olabilir. Ancak alerjilere karşı hassas bir cildiniz var ise titanyumu tercih etmeniz çok daha doğru bir karar olacaktır.
Umut Kuş
Bir cevap yazın